Gut hastalığı, kralların hastalığı ya da zengin hastalığı olarak bilinen padişahların ölümüne yol açmış şiddetli bir romatizma hastalığıdır. Damla hastalığı olarak da bilinen gut hastalığı, romatizmal hastalıklar kategorisinde yer alsa da metabolik bir hastalık olarak da değerlendirilebilir. Erkeklerde daha yaygın olarak görülen hastalık kişinin iş ve sosyal yaşamını olumsuz etkiler.
Gut hastalığı nedir?
Normal şartlar altında vücuttaki atık maddeler özellikle protein yapısındaki atıklar ürik aside çevrilerek vücuttan uzaklaştırılır. Ürik asidin atımında yaşanılan problemler ya da çok fazla üretilmesi kanda ve vücutta birikmelere yol açar. Kandaki aşırı ürik asit doku aralıklarından sızarak eklem içinde ve çevresindeki yapılarda birikir. Eklemlerde biriken ürik asit bu bölgelerde iltihaplanmaya neden olarak eklemde sıvı artışına, hareket kısıtlıklarına ve ağrılara yol açar. Özellikle ayak başparmağı ve diz eklemlerini tutan bu rahatsızlığa gut hastalığı denir. Bazen ürik asit böbreklerde de birikebilir. Bu durum böbrekte taş oluşmasına neden olur.
Gut hastalığı belirtileri;
Sabaha karşı vücutta asit iyonları birikmesi sonucu eklemlerde şişlik oluşur ve şiddetli ağrılar meydana gelir. Hatta ağrılar o kadar şiddetlidir ki hasta uykusundan uyanır.
Böbreklerde ürik asit birikimi nedeniyle oluşan bir gut hastalığı ise idrarda kan, taş gibi belirtilere ek olarak karın ve bel ağrıları yaşanabilir.
Ağrılar kronik bir hale gelir ve eklemlerde biriken ürik asit, eklemlerin sürekli şişmesine yol açarak deformasyonlara neden olabilir.
Gut hastalığı kimlerde görülür?
Gut için belirli risk faktörleri mevcuttur. Söz konusu risk faktörleri şunlardır:
- Yaşam stili gut için risk oluşturabilir. Aşırı alkol tüketimi, kırmızı et, sakatat, kabuklu deniz ürünleri, fruktozdan zengin yiyecek ve şekerli içecekler.
- Kontrolsüz kan basıncı, diyabet, aşırı kilo, yüksek yağ ve kolesterol seviyeleri, ateroskleroz gibi rahatsızlıklar.
- Tiyazid grubu diüretikler (idrar söktürücüler), kanı sulandırıcılar (idrarla atılımını engeller), organ nakli tedavisinde organın atılımını önleyen bazı ilaçlar, lösemi tedavisinde kullanılan ilaçlar.
- Anne, baba ve kardeşler gibi birinci derece akrabalardan herhangi birinde gut varlığı. Gutta çoklu genetik yatkınlık söz konusudur.
- Yaş ve cinsiyet önemli bir faktördür. Kadınlarda ürik asit seviyesi, erkeklerden daha düşüktür. Ancak menopozdan sonra kadınlarda da ürik asit seviyesi yükselir ve gut riski artar. Erkeklerde 40-50’li yaşlarda başlarken, kadınlarda daha ileri yaşlara kayar.
- Nadir görülen bazı genetik hastalıklar (Lesch Nyhan sendromu gibi).
Tedavisi
Allopürinol, gut hastalığının tedavisinde kullanılır.
Allopürinol, bir hipoksantin analoğu ve ksantin oksidaz inhibitörüdür. Ksantin oksidaz için önce substrat gibi davranmakta daha sonra inhibisyon yapmaktadır.
Probenecid gibi idrarla ürat atılımını kolaylaştıran ilaçlar da tedavide yararlı olmaktadır.
Gut hastaları için önerilen besinler:
Yumurta
Süt ürünleri
Zeytinyağı
Nohut
Filizsiz (tohumsuz) rafine tahıllar
Sebzeler
Meyveler
Kahve
Çikolata
Kırmızı et, balık, tam tahıl veya filizli tahıllar, gazlı meşrubatlar, kuşkonmaz, ıspanak ve mantar çok az miktarda tüketilebilir.
Gut hastalığı tam olarak tedavi edilmezse, ilerleyen dönemlerde çeşitli böbrek rahatsızlıklarına neden olabilir. Hastaların yediklerine dikkat etmesi ve spor yapmaya özen göstermesi, tedavinin gözle görülür ölçüde hızlanmasını sağlayacaktır.
Dilara ERDAĞI
Kaynaklar;
1-https://sagligabiradim.com/gut-hastaliginin-belirtileri-ve-tedavisi/
2-https://www.medicalpark.com.tr/gut-hastaligi-nedir-belirtileri-ve-tedavi-yontemleri-nelerdir/hg-1829
3-https://www.acibadem.com.tr/Hayat/Bilgi/gut-hastaligi-hakkinda-bilmeniz-gereken-her-sey