Şırınga filtreleri laboratuvar örneklerinin cihaz analizlerine verilmeden önce filtreleme işleminde kullanılır. Örnek niteliklerine göre uygun filtre seçmek doğru sonucu elde etmek açısından oldukça önemlidir. Şırınga filtreleri genel olarak şu özelliklere sahip olmalıdır;
- Örneği kontamine edici yabancı partiküller barındırmamalıdır.
- Analiti geçiren ve diğer maddeleri tutabilen bir yapıda olmalıdır.
- Analiti adsorblamamalıdır.
- Filtre dağıtım kanalları örneğin filtrenin her yerine eşit oranda dağıtılmasını sağlamalıdır.
- Basınca dayanıklı dış çeperden oluşmalıdır.
- Şırınga ucuna maksimum uyum sağlamalıdır.
- Numune özelliğine göre steril olmalı veya otoklavlanabilmelidir.
Doğru filtre seçmek hem numune ve çözücü karakterini, hem de filtreyi iyi bilmekten geçmektedir. Aşağıda filtrelerin genel özellikleri verilmiştir. Seçim yaparken bu kriterlere göre doğru filtreler belirlenmelidir.
- PVDF (Polivinilden diflorid): Hidrofilik membran Polar çözeltiler, suda çözünen oligomerler ve protein gibi polimerler için uygundur. Protein bağlama kapasitesi 25 mm filtre için 20 µg’dır.
- PES (Polieter Sulfon): Hidrofilik membran Yüksek akış hızına sahip sulu ve hafif organik sıvılar için uygundur. Farmasötiklere ve proteinlere karşı düşük adsorbsiyona sahiptir. Asit ve bazlara karşı dayanıklıdır.
- PA (Poliamid): Hidrofilik membran Sulu ve organik sulu ve orta polarlıktaki sıvılar için uygundur.
- PTFE (Politetrafloroetilen): Hidrofobik membran Apolar sıvı ve gazlar için uygundur. Tüm çözücülere karşı dirençlidir. Alkol ve ardından su geçirildiğinde, membran daha hidrofilik hale gelir.
- CA (Selüloz Asetat): Hidrofilik membran Suda çözünen oligomerler ve polimerlerin filtrasyonu için, özellikle biyolojik makromoleküller için uygundur.
- MV (Selüloz Ester Karışım): Düşük adsorpsiyon özelliğine sahip hidrofilik membran Sulu ve polar çözücüler için uygundur.
- RC (Rejenere Selüloz): Düşük adsorpsiyon özelliğine sahip hidrofilik membran Sulu, organik/sulu, (polar ve yarı polar) örnek çözeltileri için uygundur. Protein bağlama kapasitesine sahiptir.
- PET (Polyester): Hidrofilik çok amaçlı membran Polar ve apolar çözücüler için uygundur. Sitotoksik değildir, mikroorganizma vb. hücrelerin gelişimini engellemez.
Piyasada şırınga filtre üreticisi birçok firma mevcut. Bu kadar firma arasından doğru filtreyi seçmek bir hayli zor. Özellikle fiyat/performans karşılaştırması yapmak için iyice araştırmak ve denemek gerekli. Özellikle metot geliştirme aşamalarında doğru filtreyi seçmek adına filtre denemeleri büyük bir titizlikle yapılmalı. Yukarıda bahsedilen kriterleri ne oranda sağlıyor buna bakılmalı.
Metot geliştirmeciler genellikle filtre denemeleri yaparlar ancak bazen molekülün karakteri bilindiği durumlarda bu denemeler atlanabilir. Atlandığı durumlarda da genellikle filtre kaynaklı problemler ortaya çıkar. Her ne nedenle olursa olsun filtre denemeleri yapılmalıdır.
Metot geliştirme aşamalarından sonra uygun görülen filtreler protokollere yazılır ve rutin analizlerde kullanılır. Sıkça karşılaşılan bir diğer husus ise protokollere yazılan şırınga filtrelerinin çeşitli nedenlerle kullanılmamasıdır. Genellikle süreci hızlandırmak adına süzme işlemleri atlanır. Ancak bu durum çoğu zaman orta vadede farklı problemlere yol açmaktadır. Örneğin; bir kromatografi sisteminde tubing, check valve, in-line filtre, kolon, dedektör vb. cihaz parçalarının tıkanmasına neden olur. Bu durum düşünüldüğünde başta yapılan zaman tasarrufunun kat ve kat üstünde bir zaman kaybına yol açabilir. Sonuç olarak kullanılmayan şırınga filtresinden elde edildiği düşünülen karın çok üstünde bir zarar meydana gelir. Şırınga filtresi kullanılmayan analizlerde kolonların kullanım ömrü kısalmakta ve hatta buna bağlı analiz tekrarları yaşanabilmektedir. Özellikle impürite analizlerinde bu durum oldukça önem kazanmaktadır. Filtreler yabancı partikülleri tutarak tıkanmaları önlediği gibi baseline gültüsünün azaltılmasına da katkıda bulunabilir.
Sonuç olarak; şırınga filtreleri gerekli tüm analizlerde kullanılmalı ve uygun filtre seçimi sağlanmalıdır. Analiz ve cihaz güvenliği, maliyetlerde azalma ve doğru sonuçlar için atlanmaması gereken bir unsurdur.
Orhan ÇAKAN
Kaynaklar;
1- http://katalog.interlab.com.tr/files/assets/common/downloads/files/interlab2018tr.pdf