UV sterilizasyonu bakteri ve virüsler üzerinde ne kadar etkilidir? Artıları ve eksileri nelerdir?
UV ışığı, 20. yüzyılın ortalarında sterilizasyon ve dezenfeksiyon için kullanılmaya başlamıştır. Teknolojideki ve özellikle UV ampullerin üretimindeki gelişmelerle güvenilir, uzun ömrü (binlerce saat) ve daha küçük boyutlarda üretim imkanı (örneğin, geleneksel UV ampullere karşı UV LED’i) kullanım alanlarını genişletmiştir. UV teknolojisi günümüzde su, hava, meyveler, sebzeler, cerrahi aletler, tablet bilgisayarlar, oyuncaklar ve çeşitli yüzeyleri dezenfekte etmek için kullanılır.
UV sterilizasyonunda UV ışığın 100nm-400nm aralığındaki her dalga boyu etkili değildir. Ultraviyole (UV) “morötesi” anlamına gelir ve görünür mor ışıktan daha kısa dalga boyuna (daha yüksek frekans ve enerji) sahip bir dizi elektromanyetik dalganın yer aldığı bölgedir. UV, dalga boylarını azaltan ve enerjiyi artıran üç türe ayrılır. Bunlar; UV-A, UV-B ve UV-C’dir. UV sterilizasyonu için, sadece UV-C (100-280nm) mikroorganizmaları etkili bir şekilde öldürecek kadar yüksek enerjiye sahiptir. Evinizde veya iş yerinizde denemek için bir UV sterilizasyon ürünü satın alırken, UV dalga boyunun UV-C (100-280 nm) aralığında olduğundan emin olun.
UV sterilizasyonu virüsler ve bakteriler için etkili midir? Kısa cevap evet ve hatta daha fazla organizma için etkilidir. Çalışmalar, 254 nm’deki UV-C’nin tüm gıda kaynaklı patojenlere, doğal mikrobiyotalara, küflere ve mayalara karşı etkili olduğunu göstermiştir. Mikroorganizmalar UV emilimini etkileyen farklı boyut ve şekillerde olduğundan, her bir türün öldürülmesi için gereken süre değişiklik gösterir.
Peki UV bir şeyi nasıl sterilize eder? UV dezenfeksiyonu veya ultraviyole antiseptik ışınlama (UV-GI) olarak da bilinen UV sterilizasyonu belirli kimyasal bağları parçalayarak DNA, RNA ve proteinlerin yapısını bozup mikroorganizmanın çoğalmasını engelleme prensibi ile çalışır. Bir mikroorganizma çoğalamadığında, konakçı içinde bulaşıcı olma özelliğini kaybettiği için ölü olarak kabul edilir.
Peki bu zararlı kontaminantların ölü duruma geçmesi ne kadar zaman alır? UV sterilizasyonu biyomolekülleri yok etmek için UV-C enerjisini kullandığından etkinliği maruz kalma süresinin uzunluğundan ve ışık kaynağından olan mesafeden etkilenen toplam enerjiye seviyesine bağlıdır. Örneğin, E. coli yetiştirilen bir petri kabının üzerinde 1 inç içinde tutulan bir UV lambası kullanırsanız, tam bir sterilizasyonun gösterilmesi sadece 1-2 dakika sürer. Orta büyüklükte bir UV kutusundaki cerrahi aletleri sterilize etmek için 5-10 dakika gereklidir. Bir laboratuvarda 8 metrelik bir biyogüvenlik kabini sterilize etmek için genel kabul 30 dakikadır.
Elbette her sterilizasyon işleminin artıları ve eksileri vardır. Bazıları aşağıdaki tabloda listelenmiştir.
|
UV Sterilizasyonunun Artıları |
UV Sterilizasyon Eksileri |
| Kullanımı uygundur ve kimyasallara gerek yoktur. Dolayısıyla kimyasal kalıntı bırakmaz. | UV-C insanlar için tehlikelidir. Bu nedenle UV sterilizasyonu genellikle koruyucu kalkanlı UV-C lambalar kullanılarak yapılır. UV-C kullanırken özellikle cilt ve gözlere doğrudan temasından kaçının. |
| İlaca dirençli bakteriler de dahil olmak üzere her türlü mikroorganizmayı öldürebilir. | UV sadece ışık yolunda çalışır ve nesneler tarafından engellenebilir. Sterilize etmek istediğiniz şeyin doğrudan UV ışığına uygun olduğundan emin olun. Farklı açılardan UV ışınlaması oluşturmak için birden fazla UV ampulü kullanarak bu sorunu en aza indirebilirsiniz. |
UV sterilizasyonunun bir başka sınırlaması, UV-C’nin hem proteinlerde hem de DNA / RNA’da biyomedikal ürünler için kullanılamayacak kadar çok hasara neden olmasıdır. Örneğin, virüslerin UV-C sterilizasyonu, virüslerin yüzey proteinlerine o kadar çok zarar verir ki, uygun bağışıklık tepkilerini indüklemek için aşı olarak kullanılamazlar. Biyomedikal ürünlerde virüsleri etkili bir şekilde inaktive ederken viral yüzey proteinlerini korumak için farklı bir tür “UV inaktivasyonu” yöntemi kullanılmaktadır. Bu aynı zamanda UV ile inaktive edilmiş saflaştırılmış virüs ürünlerimiz için kullandığımız yöntemdir. Bu yönteme ihtiyaç duyuluyor çünkü UV ile muamele edilmiş virüslerin bozulmamış viral proteinlerini, antikor üretme gibi biyomedikal amaçlı kullanmak istiyoruz.
UV sterilizasyonu mükemmel bir seçenektir ancak unutmayın, üreticilerin satın aldığınız herhangi bir cihaz için ışık kaynağı mesafesi, pozlama süresi ve güvenlik önlemleri hakkındaki talimatlarını izlemeniz önemlidir.
Orhan ÇAKAN
Orijinal makaleden çevrilmiştir. Çeviri kaynağı aşağıda verilmiştir.
Kaynak: https://abionline.com/is-uv-sterilization-effective-for-viruses-and-bacteria/