İçerisinde mikroorganizmaların bulunduğu bilinen ya da bulunup bulunumadığı kontrol edilecek olan ortamdan ekim aletleri yardımı ile alınan örneklerin belirli kurallar altında besiyerlerine aktarılması işlemine ‘’ekim’’ denir.
Ekim Yöntemlerinin Genel Kuralları;
1. Ekim odasında hava akımlarının önlenmesi amacıyla çalışma odasının kapalı tutulması gerekmektedir.
2. Ekim işlemi daime alev yanında yapılmalıdır.
3. Ekim örnekleri ve ekim yapılacak olan besiyerleri kolayca alınıp bırakılacak bir yere konulmalıdır.
4. Ekime başlamadan önce ekim yapılacak olan besiyerlerinin üzerine cam kalemi ile yada etiket yöntemi ile ekim örneğinin tarihi ve ne olduğu yazılmalıdır.
5. Ekim için sıvı ortamdan örnek alınacak ise öze, pastör pipeti, silgiç, katı ortamdan örnek alınacak ise iğne öze kullanılmalıdır.
Katı Besiyerine Yapılan Ekimler;
Sıvı veya katı kültürlerden plak şeklindeki besiyerlerine yapılan ekimler;
1. Tek Koloni Düşürmek Amacıyla Yapılan Ekimler;
a. Her çizişte çaprazlayarak ekim; Örnekte orta derece çoklukta bakteri bulunması halinde kullanılan yöntemdir.
b. İlk çizikte çaprazlayarak yapılan ekim; Ekim örneğinde çok sayıda bakteri varsa bu yöntem kullanılır.
c. Zikzak ekim; Ekim örneğinde az sayıda bakteri bulunması halinde bu yöntem kullanılır.
– Tek koloni ekimlerinde amaç, plak yüzeyine ekimi yapılacak olan mikroorganizma kolonilerini diğer bakteri kolonilerinden ayrı olarak üretmektir.
– Ekim örneğindeki hastalık yapıcı mikroorganizmanın örnekte bulunan diğer mikroorganizmalardan izolasyon ve identifikasyonunun yapılması için öncelikle tek koloni elde edilmesi gerekmektedir.
– Ekim örneği, plak besiyerinin yüzeyine öze yardımı ile tek koloni (seyreltme ekimi) ekim tekniği uygulanarak ekilir. Tek koloni ekiminde besiyerinin ilk ekim bölgeleri birbirine yakın olacak şekilde çok sayıda bakteri içerirken son ekim alanında birbirlerine uzak ve çok az sayıda bakteri bulunur.
– Plak besiyerindeki ayrı ayrı şekilde düşmüş olan bakteriler, diğer bakterilerden bağımsız şekilde üreyerek bakterinin genetik yapısına ve türünün özelliklerine uygun tipik koloni yapılarını oluştururlar.
2. Yayma Plaka Yöntemi;
Antibiyogram testi ve idrardaki bakterilerin sayılmasında kullanılan ekim yöntemidir. Plak yüzeyine yaygın ekimde amaç ekim örneğinde bulunabilecek mikroorganizmaların plan besiyerinin tüm yüzeyinde yaygın bir şekilde üremelerini sağlamaktadır.
Yaygın Ekimde Kullanılacak Besiyerlerinin özellikleri;
– Daha önce hazırlanmış olan besiyerleri kullanılır.
– Besiyeri yüzeyinin kuruluk ve nemlilik oranına dikkat edilmelidir. Yüzeyi çok kuru ya da çok nemli olan besiyerlerine ekim yapılmaz.
– Ekim yapılacak örneğe uygun plak besiyeri seçilerek ekimden önce oda ısısına gelmesi beklenmelidir.
– Yayma plaka tekniğinde besiyerinin yüzeyine yayılacak sıvı ekim örneğinin daha çabuk kuruması için diğer ekim yöntemlerine oranla normalden daha fazla kuru olması tercih edilmelidir.
Sıvı veya katı kültürlerden tüplerdeki yatık-katı besiyerlerine ekimler;
1. Çizgi Ekim;
Tüpte yatık durumda katılaştırılmış olan besiyerine ekilecek olan örneği taşıyan iğne öze ile ilk olarak hiçbir yere değdirmeden tüpteki besiyerlerinin en alt noktasına kadar sokulur, daha sonra besiyerlerinin yüzeyine dokundurularak orta çizgi üzerinde besiyerine batırılmaksızın bir çizgi boyunca geri çekilir. Bakteriler de inkübasyonun sonucunda bu çizgi boyunca ürer.
2. Yatık Besiyerinde Yüzeysel Ekim;
İlk olarak çizgi ekimi yapılır. İğne öze tüpten çıkarılmadan yeniden en alt noktaya kadar sokulur. Besiyeri yüzeyinde yine besiyerine batırılmadan, öze orta çizgiyi zikzaklar yaparak çaprazlarken yavaşça geriye çekilir.
3. Yatık Katı Besiyeri Yüzeyine Nokta Ekim;
Sıvı veya katı kültürlerden tüplerdeki dik katı besiyerlerine ekim;
1. Dik Katı Besiyeri Yüzeyine Nokta Ekimi;
2. Batırma Kültürü;
Ekim iğne öze ile yapılır. Tüpte dik durumda katılaştırılmış olan besiyerine, ekilecek bakterileri taşıyan iğne öze hiçbir yere dokundurulmadan dik olacak şekilde besiyeri içine batırılır ve çekilir. Enkübasyon sonucunda üreme batırma çizgisi boyunca oluşur.
Tüplerde yüksek olarak dondurulmuş katı besiyeri sıcak su banyosunda sıvılaştırılır. 45-48 °C kadar soğutulur. Aynı sıcaklıkta sıvı bakteri kültürü besiyerlerine ekilir ve çalkalanır. Besiyeri de soğuduğunda katılaşır.
Sıvı Besiyerine Yapılan Ekimler;
1. Katı Besi Ortamından Sıvı Besi Ortamına Ekim;
2. Sıvı Kültürden Sıvı Besi Ortamına Ekim;
Pastör pipeti veya öze yardımı ile yapılır.
Şevval ÇAKIR
Kaynakça;
1.foodelphi.com/mikrobiyolojik-ekim-sayim-ve-boyama-yontemleri/
2.baytarizm.wordpress.com/2016/04/13/mikrobiyolojik-ekim-yontemleri/
3.cevre.beun.edu.tr/dersnotu/cevremikrobiyolojisi/ekim-ve-kultur-yontemleri.pdf
4.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Kat%C4%B1%20Besiyerine%20Ekim.pdf4