Gram (+) ve Gram (-) Bakterileri Nasıl Ayırt Ederiz ?

Gram (+) Bakteriler;

Gram boyama yöntemi uygulanmış besiyeri analizinde, mikroskobik inceleme sonucunda mavi-siyah ya da mor renk alan bakterilerdir. Gram (+) bakterilerin bu rengi almalarının sebebi hücre çeperlerinde ultraviyole ve iyot karışımı bulunmasıdır. Hücre duvarı kalın olan gram (+) bakteriler parlak renk verirler. Gram (+) bakterilerin gram sınıflandırma sistemi ‘’ ampiriktir ’’ ve daha çok ‘’ hücre duvarı ‘’ arasındaki yapı farklarına dayanır.

Gram (+) Bakterilerin Karakteristik Özellikleri;

1. Sitoplazmik zar ( membran ya da çeper )
2. Kalın hücre duvarı
3. Tek halkalı flagel yapı
4. Polisakkarit kapsül
5. Teikoik ve ya da lipoteikoik asit içerirler

Gram (+) Bakteri Örnekleri;

Actinomyces gardnerella nocardia

Bacillus lactobacillus propionibacterium

Clastridium listeria staphylococcus 

Corynebacterium mycobacterium streptococcus

Enterococcus mycoplasma streptomyces

  

Gram (-) Bakteriler;

Gram boyama sırasında kristal viyole boyayı tutmayan özellikte olan bakterilerdir. Gram boyamada;

Kristal viyole ardından karşı boya eklenmekte, bu şekilde gram (-) bakteriler kırmızı-pembe renge boyanmaktadır. Gram (-) bakterilerin çoğu patojendir. Patojen olan gram (-) bakterilerin insanlarda hastalık yapma özelliği yüksektir. Patojenlik ise gram (-) bakterilerin hücre duvarındaki bazı özelliklerinden yani LPS( lipopolisakkarit) den kaynaklanmaktadır.

Gram (-) Bakterilerin Karakteristik Özellikleri;

1. Hücre duvarlarında gram (+) bakterilere göre daha ince peptidoglikan bulunur.
2. Peptidoglikan tabakasının dışında ‘’Lipopolisakkarit’’ zar bulunmaktadır.
3. Hücre dış zarında belli molekülleri geçiren ‘’Porinler’’ bulunur.
4. Peptidoglikan tabakası ile dış zar arasında ‘’periplazmik boşluk’’ bulunmaktadır.
5. S katmanı dış zara bağlı olur.
6. Flanella 4 halkalıdır.
7. Teikoik asit ya da lipoteikoik asit bulunmaz.
8. Sitoplazmik zar

Gram (-) Bakteri Örnekleri;

Acetobacter             chlamydia                hemophilus            nitrobacter            serratia            yersinia

Borrelia                  enterobacter             klebsiella             proteus                   shigella          

Bortadella              escherichia coli         legionella           pseudomonas          thiobacter

Burkholderia           fusobacterium          leptospiria         rickettsia                  treponema

Campylobacter       helicobacter             neisseria            salmonella                vibrio

  

Gram Boyama Tekniği

Gram boyama tekniği mikrobiyolojide çok sık kullanılan bir boyama yöntemi olmakla beraber mikroorganizmaların sınıflandırılmasında ve tanımlanmasında kullanılmaktadır. Gram boyama ile bakteriler ‘’ Gram pozitif  (+) ’’ ve ‘’ Gram negatif (-) ’’ olarak ikiye ayrılırlar.

Gram boyama için hazırlanacak preparatlarda kullanılacak kültürlerin genç (18-24 saat) olması gerekir. Daha yaşlı kültürlerle çalışılması durumunda yanlış sonuçlar alınabilmektedir.

Gram Boyama Tekniğinin Aşamaları;

1. Preparat hazırlanır ( yayma, kurutma, tespit ).
2. Preparatın üzerine kristal viyole boya çözeltisi eklenerek kaplanır ve 1 dakika beklenir.
3. Preparat bol distile su ile yıkanır.
4. Preparatın üzerine lugol çözeltisi eklenerek kaplanır ve 1 dakika beklenir.
5. Preparat distile suyla yıkanır.
6. Preparatın üzerine %95’lik etanol veya asit-alkol karışımı eklenerek 10-15 saniye beklenir.
7. Preparat distile su ile yıkanır.
8. Preparatın üzerine sulu fuksin veya safranin boya çözeltisi eklenerek kaplanır ve 30 saniye beklenir.
9. Preparat bol distile su ile yıkanır.
10. Preparat hava ile veya kurutma kağıdı ile kurutulır.
11. Mikroskopta inceleme yapılır. Mor renkte görülen mikroorganizmalar gram(+), pembe-kırmızı renkte görülenler ise gram (-) olarak değerlendirilir.

Gram (+) ve gram (-) mikroorganizmaların tamamı kristal viyole boyası ile mor renge boyanırlar. Preparata eklenen lügol solüsyonu ile gram (+) bakterilerin oluşturdukları yapı, sonrasında ortama eklenen alkol ile giderilmez. Gram (-) bakterilerin oluşturduğu yapı alkol ile giderilebilir. Boya, bakteri hücresinden dışarıya salınır (dekolorizasyon).

Gram (-) bakterilerin renkleri alkolle gittiğinden ortama daha sonra eklenen sulu fuksin ile boyanır. Böylece gram (+) bakteriler mor renkte ( kristal viyole rengi ), gram (-) bakteriler pembe-kırmızı renkte ( sulu fuksin rengi) boyanır.

 

Şevval ÇAKIR

 

Kaynaklar;

1. slideplayer.biz.tr/2881137/10/images/5/gram+pozitif+bakteri+h%C3%BCcre+duvar%C4%B1.jpg
2. bakteriler.gen.tr/gram-negatif-bakteriler.html
3. bakteri.gen.tr/gram-pozitif-bakteriler.html
4. wikizero.com/tr/Gram-pozitif
5. wikizero.com/tr/Gram-negatif
6. quizlet.com/5349160/list-of-gram-positive-and-gram-negative-bacteria-flash-cards/
7. gida.erciyes.edu.tr/upload/28JPKP6gram-boyama.pdf
8. biyologlar.com/gram-boyama