Sigara Kullanmayanların Dikkatine!!
Daha önce serbest radikal ya da reaktif oksijen türleri gibi terimleri duydunuz mu? Bunların sigara dumanı ile alakasını biliyor musunuz? Bilmiyorsanız haydi öğrenmeye!
Serbest radikal dış yörüngelerinde bir veya daha fazla ortaklanmamış elektron taşıyan yüklü veya yüksüz olabilen atom veya moleküllerdir. Serbest radikaller kararsızlardır, reaktiflerdir, atom veya moleküllere saldırarak onlardan elektron alırlar. Aerobik organizmalarda canlılığın devamı için oksijene mutlak ihtiyaç vardır fakat aerobik organizmalarda serbest radikallerin de başlıca kaynağının oksijen olması oksijen çelişkisidir.
Oksijenin bir elektron alarak indirgenmesi ile süperoksit radikali, iki elektron alarak indirgenmesi ile hidrojen peroksit oluşturur. Üçüncü elektronun eklenmesi ile yüksek derecede reaktif olan hidroksil radikali oluşur ve dördüncü elektronun eklenmesi ile su oluşur.
Biyolojik sistemlerde oluşan reaktif azot türlerinin ise en önemlisi nitrik oksittir (NO•). Damar endotel hücrelerinde nitrik oksit sentaz enzimi aracılığı ile L-argininden sentezlenir. Nitrik oksit vücuttaki reaktif oksijen türlerinden olan süperoksit ile birleştiğinde güçlü bir oksidan olan peroksinitrit oluşturur.
Gelelim sigara dumanı ile aralarındaki ilişkiye; nitrik oksit sigara dumanında bolca bulunur ve sigara dumanını soluduğunuzda ( ister sigara kullanın ister kullanmayın ) nitrik oksit süperoksit ile birleşip peroksinitrit oluşturacaktır. Oluşan peroksinitrit ise akciğer hücrelerinin ölümüne sebep olarak astım, koah, akciğer kanseri gibi hastalıkları tetikleyecektir.
İşin kimyasını inceledikten sonra gelelim sigara kullanmayanlarla sigaranın ilişkisine. Durumdan anlaşılacağı üzere sigara kullananlarda bahsedilen mekanizma ve daha fazlası vücutlarına zarar veriyor. Ancak “Pasif içicilik” olarak adlandırılan durum sonucunda sigara kullanmayanlar dumanın sayılan kimyasal etkisinden nasibini alıyor. Gün içerisinde farkında olmadan sigara içenlerin ortama yaydıkları dumandan etkileniyoruz. Kendisi sigara içmediği halde eşi sigara içtiği için akciğer problemleri yaşayan kişileri duymuşsunuz veya kendiniz karşılaşmışsınızdır. Bu pasif içiciliğin sonuçlarından olan durumlardan yalnız biridir. Böyle durumlarla karşılaşmamak için sigara içmeseniz dahi sigara dumanından kendinizi korumanızı tavsiye ederim. Bir sonraki yazımda tekrar buluşmak dileğimle…
İlay TOZAK
