Dezenfeksiyon ve Sterilizasyon Kavramları

Dezenfeksiyon ve sterilizasyonun her ikisi de dekontaminasyon işlemidir. Dezenfeksiyon cansız nesnelerden ve yüzeylerden zararlı mikroorganizmaları ortadan kaldırma veya azaltma işlemidir ancak sterilizasyon tüm mikroorganizmaları öldürme işlemidir. Sterilizasyon ve dezenfeksiyon arasındaki ana fark budur. Sterilizasyon ayrıca yüzeylerde, sıvılarda, ilaçta veya biyolojik kültür ortamı gibi bileşiklerde bulunan çeşitli organizmaların sporlarını da yok eder. Böyle “aşırı” dekontaminasyon formlarına ameliyat gibi kritik zamanlarda veya endüstriyel, laboratuvar veya hastane gibi ortamlarda ihtiyaç duyulur. Dezenfeksiyonun günlük yaşamda kullanılması daha pratiktir.

Karşılaştırma Tablosu;

	Dezenfeksiyon	Sterilizasyon
Tanım	Yüzeylerden veya nesnelerden hedeflenmiş en zararlı mikroorganizmaları (sporları dahil değil) ortadan kaldırmak için dezenfekte etmek; virüsleri etkisiz hale getirir.	Sterilize etmek, TÜM mikropları (zararlı olsun olmasın) ve sporlarını bir yüzey veya nesne üzerinde öldürmek anlamına gelir.
Metot	Fenolik dezenfektanlar, ağır metaller, halojenler (örn. Klorin), çamaşır suyu, alkoller, hidrojen peroksit, deterjanlar, ısıtma ve pastörizasyon.	Isı, kimyasallar, ışınlama, yüksek basınç ve filtrasyon.
Türler	Hava dezenfektanları, alkoller, aldehitler, oksitleyici ajanlar, fenolikler.	Buhar, ısıtma, kimyasal sterilizasyon, radyasyon sterilizasyonu (UV), steril filtrasyon.
Uygulama	Dezenfeksiyon çoğunlukla yüzeyleri ve havayı dekontamine etmek için kullanılır.	Sterilizasyon gıda, ilaç ve cerrahi aletler için kullanılır.

Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon Yöntemleri;

Dezenfeksiyon genellikle dezenfektanlar (kimyasallar) kullanılarak gerçekleştirilir. Bazı dezenfektanlar çok etkili olabilir ve geniş bir spektruma sahip olabilir (çok çeşitli mikroorganizmayı yok etme yeteneğine sahiptir), diğerleri ise dar bir spektruma sahip olabilir ancak kullanımı kolay olabilir, toksik olmayan veya ucuz olabilir.

Sterilizasyon üç yöntemle yapılabilir: fiziksel, kimyasal ve fizyokimyasal. Fiziksel yöntem ısı, radyasyon ve filtrasyonu içerir. Kimyasal yöntemler sıvı ve gaz halindeki kimyasalların kullanımını içerir. Fizyokimyasal, fiziksel ve kimyasal yöntemin bir kombinasyonudur.

Dezenfeksiyon Yöntemleri;

Hava dezenfektanları; Yaşayabilir enfeksiyöz mikroorganizmaların sayısının önemli ölçüde azaltılmasını sağlamak için havadaki yeterli bir konsantrasyonda bir aerosol veya buhar olarak dağıtılır. Genellikle kullanılan kimyasallar propilen glikol ve trietilen glikoldür.

Alkoller; Yüksek konsantrasyon, HIV, hepatit B ve hepatit C gibi virüsleri etkili bir şekilde etkisiz hale getirebilir. Kimyasallar genellikle etanol veya izopropanol içerir. Ev ortamında kullanımı güvenli ve ucuzdur, yanıcı maddelerin olduğu ortamlarda kullanımına dikkat edilmelidir.

Aldehitler; Sporlar ve mantarlar üzerinde de biraz etkilidir. Kimyasallar – formaldehit ve glutaraldehit.

Oksitleyici Maddeler; Mikroorganizmanın çökmesine neden olur. Klor ve oksijen güçlü oksitleyicilerdir. örnek olarak ev ortamında kullanılan çamaşır suları verilebilir. Çamaşır suyu (sodyum hipoklorit çözeltisi) aslında en uygun maliyetli ev dezenfektanıdır. Evlerimizde  tuvaletleri, drenajları, yüzeyleri, yüzme havuzunu temizlemek için kullanılır.

Fenolikler; Bilinen en eski dezenfektandır. gargaralar. Yaygın kullanılan kimyasallar ise fenol, kloroksilenol

Kuaterner amonyum bileşikleri (“kuat”);  Bunlar etkili düşük seviyeli dezenfektanlardır. Yaygın kullanılan kimyasallara benzalkonyum klorür örnek olarak verilebilir.

Biguanid polimer poliaminopropil biguanid; Çok düşük konsantrasyonlarda (10 mg / l) bakterisidaldir.

Ultraviyole Işık Kaynağı; Pürüzsüz, opak malzemeleri dezenfekte etmek için yüksek yoğunluklu kısa dalga ultraviyole ışığı kullanılır.

Genel amaçlı kullanılan sodyum bikarbonat (NaHCO3) dezenfektan özelliklerine sahiptir.

Sterilizasyon Yöntemleri;

Buhar; Sterilite elde etmek için, 121 ° C’de (250 ° F) en az 15 dakika veya 134 ° C’de (273 ° F) 3 dakika tutma süresi gereklidir. Otoklav yöntemi tüm mantarları, bakterileri, virüsleri ve ayrıca bakteri sporlarını etkisiz hale getirir. Yiyecekleri basınçlı pişirme yöntemi o kadar kapsamlı olmasa da buhar sterilizasyonudur.

Isıtma; Isıtma altında alev, yakma, suda kaynama, tindalizasyon, kuru ısı uygulanabilir. Bu yöntemler cam, metal gibi nesnelerdeki mikroorganizmaları etkisiz hale getirir ve öldürür. 15 dakika suda kaynatmak virüsleri etkisiz hale getirir ve çoğu vejetatif bakterileri öldürür. Ancak sporlar üzerinde hiçbir etkisi yoktur. Tindilizasyon 20 dakika kaynama ve ardından soğutma, tekrar kaynama ve üç kez soğutma anlamına gelir. Bu yöntem bakterileri sporlamak üzerinde sadece kaynamadan daha etkilidir. Kuru ısı yöntemi, çok yüksek ısıya sahip tozlar ve eşyalar üzerinde kullanılabilir.

Kimyasal sterilizasyo; Etilen oksit, Ozon, Çamaşır Suyu, Glutaraldehit ve Formaldehit, Ftalaldehit, Hidrojen Peroksit, Kuru sterilizasyon işlemi, Perasetik asit ve Gümüş gibi kimyasallar çeşitli derecelerde kullanılır. Isı nedeniyle hasar görebilen biyolojik malzemeler, fiber optik, elektronik ve plastik ürünlerde kimyasal sterilizasyon uygulanabilir. Etilen oksit gazı ve ozon gazı çoğu organik maddeyi oksitler. Her ne kadar ağartıcı ve Glutaraldehit ve formaldehit çözeltileri bir dezenfektan olarak kullanılsa da, sterilizasyonda çok daha konsantre olur, ayrıca enfekte olmuş madde etkili sterilizasyon için uzun süre daldırılır. Kimyasallarla kuru sterilizasyon işlemi, plastik şişelerin tıbbi ve farmasötik uygulamalarının sterilize edilmesi için yararlıdır.

Radyasyon sterilizasyon; Şırıngalar, iğneler, kanüller, IV setleri ve biyolojik güvenlik dolapları gibi tek kullanımlık tıbbi ekipmanların sterilize edilmesi için elektron ışınları, X-ışınları, gama ışınları veya atom altı parçacıklar kullanılır.

Steril filtrasyon; Isı, ışınlama veya kimyasal sterilizasyondan zarar görebilecek berrak sıvılar mekanik filtrasyonla sterilize edilebilir. Filtrasyon, söz konusu organizmadan daha küçük boyutlu gözenekler vasıtasıyla yapılır ve bu çok yavaş yapılmalıdır.

 

Orhan ÇAKAN

 

Orjinal makaleden çeviri yapılmıştır. Çeviri linki Kaynaklar kısmında verilmiştir.

 

Kaynaklar;

1- https://www.diffen.com/difference/Disinfect_vs_Sterilize#Types