Parmak izi tespitinin kimyası
Parmak izi arşivinin temel amacı kimlik tespitidir. Kimlik tespiti; kimliksiz cesetlerin araştırılması, felaket kurbanlarının kimliklendirilmesi, sahte kimlik kullanan şahısların gerçek kimliklerinin tespiti, suç soruşturmalarında elde edilen parmak izlerinden kimlik tespiti işlemlerini içermektedir. Parmak izi arşivi bu amaçlar dışında, sabıka kaydı veya güvenlik soruşturması gibi amaçlar için kullanılmamaktadır. Parmak izi kayıtlarında suç nevi yazılmamaktadır.
Tek yumurta ikizlerinin bile parmak izleri aynı değildir. Bu nedenle parmak izi tespiti oldukça önemlidir. Bu nednele adli vakalarda önemli bir delil teşkil eder. Yazımızda parmak izinin tespitine yarayan yöntemleri inceleyeceğiz.
Parmak izi tespitinin tarihi oldukça yeni. İlk olarak parmak izi tespiti 1880 yılında yapılmıştır. Bu tarihte İngiliz araştırmacılar Henry Faults ile William Jamesc Herschel Nature dergisinde parmak izi ile ilgili ilk akademik araştırmalarını yayınlamışlardır. Bu iki araştırmacı günümüzde halen kullanılan parmak izi tekniğini o günlerde pişmiş çömlekten mürekkeple parmak izi almak için uygulamışlardır.
Parmak izleri günümüzde oldukça çeşitli yöntemlerle görünür hale getirilebilir. Yayımda en yaygın olarak kullanılan birkaç yöntemi inceledim.
1-Özel tozlar ile yapılan parmak izi tespitleri;
Bu yöntemde latent parmak izinin bulunduğu yüzeye özel bir toz serpilerek parmak izi görünür hale getirilir. Kullanılacak tozun niteliği genellikle izin bulunduğu yüzeye göre değişebilir. Ticari olarak piyasaya sürülmüş onlarca çeşit kimyasal vardır. Başlıcaları; siyah, beyaz ya da renkli olmak üzere alüminyum, manyetik, floresans, bakır gibi tozlardır. Bunlardan hangisinin kullanılacağını izin bulunduğu yüzeyin rengi ve cinsi belirler.
2-Amido Black;
Bu boya bir protein boyasıdır. Proteinlere bağlanarak mavimsi siyah bir renk verir. Bu teknik parmak izi bileşenlerinin diğer içerikleri üzerinde etkili olmadığı için tek başına kullanılamaz. Daima başka kimyasallar ile beraber kullanılmalıdır.
3-Ninhidrin;
Ninhidrin amonyak ya da primer ve sekonder aminler ile reaksiyon verir. Serbest aminlerle olan reaksiyonu sonucunda Ruheman moru olarak bilinen koyu mavi-mor rengini meydana getirir. Bu yöntem parmak izinin belirlenmesinde kullanılan en yaygın yöntemdir. Aminoasit kalıntıları parmak izinde daima olur ve bu kimyasal kalıntılar ile reaksiyona girerek Schiff bazı oluşturur. Böylelikle parmak izini görünür hale getirmek mümkündür.
Yukarıda verilen tepkime sonucunda oluşan mavi-mor renk parmak izini görünür hale getirir.
4-Floresan Yöntem;
Zaman zaman lazer veya farklı ışık kaynakları ile direkt aydınlatma parmak izini başka bir işleme gerek kalmadan görünür hale getirebilir. Doğal yollarla ortaya çıkan veya parmağa bulaşmış bir kimyasal bazen floresan boyaya gerek kalmadan bile ışık altında görünür olabilir. Bu işleme nadir olarak başvurulabilir. Ancak görülme sıklığının çok az olması sebebi ile genellikle tercih edilmez.
5- Kristal viole veya gential viole kullanımı;
Parmak izinde yer alan yağ özelliğindeki kısımları boyarlar ve özellikle yapışkan yüzeylerde iyi sonuç verirler. Bu maddeler toksik oldukları için kullanılırken ciddi güvenlik önlemleri alınmalıdır. Bu boyalar uygulandıktan sonra mor bir rengin oluşmasını sağlarlar. Ardından lazer kullanımı ile daha görünür hale getirilirler.
Parmak izi tespit etmek için kullanılan kimyasal toz nasıl temizlenir ?
Olay yeri inceleme çalışmalarında parmak izi tespit yöntemi olarak en çok kullanılan yöntem parmak izi tozlarıdır. Özellikle olay yerinde taşınamaz eşyalar üzerindeki (kapı, pencere, dolap vs.) çalışmalarda yapılan parmak izi incelemelerinde kullanılan tozdan dolayı kirlenme meydana gelmektedir. Öncelikle tozlama yapılmadan önce, görevli personelin yönlendirmesi ile halı kilim vb. unsurlar kaldırılabilir. Parmak izi çalışmaları bitiminde etkili bir temizlik için öncelikle zemine dökülmüş olan toz elektrik süpürgesi ile süpürülmelidir. Yüzeye sürüntü olarak bulaşmış tozlar ise hafif nemli deterjanlı bez ile silinerek temizlenebilir.
Dilara ERDAĞI
Kaynaklar;
1-adlitip.org
2-kriminal.org
3-wikipedia.org
