Büret
Büret, bir sıvının veya gazın hacmini ölçmek için kantitatif kimyasal analizde kullanılan laboratuvar aparatıdır. Bir ucunda musluk bulunan dereceli bir cam tüpten oluşur. Küçük hacimlerde kullanılan sıvıları hassas ölçek amacıyla tasarlanmış dereceli ve genellikle alt kısmında musluk bulunan cam tüpler olarak tanımlanabilir.
Büret Çeşitleri;
Sıvı büretlerinde, musluk büretin en altında yer alır. Kullanılan sıvının kesin hacmi, kullanılmadan önce ve sonra cam tüp üzerinde işaretlenmiş dereceleri sıvı seviyeleri okunarak belirlenir.
Bir gaz büretinde, musluk üsttedir; büretin borusu su, yağ veya cıva gibi bir sıvı ile doldurulur ve borunun altı sıvının bir rezervuarına tutturulur. Gaz, büretten sıvının yer değiştirmesiyle toplanır ve gaz miktarı, yer değiştiren sıvının hacmi ile ölçülür.
Büretler genellikle şeffaf büret veya amber renkli büret olmak üzere iki şekilde ve borosilikat derecelendirilmiş camlardan üretilir. Büret alırken dikkat etmeniz gereken en önemli özellik kalibrasyonlu ve sertifikalı olmasıdır. Analitik sonuçlarınızın doğruluğu açısından bu oldukça önemlidir.
Bazı büretler şelbah bantı (schellbash’s burette) bulundurur. Şelbah bantı veya şelbah büreti; renksiz sıvılar kullanıldığında daha çok tercih edilmelidir. Şelbah büretler kullanılarak paralaks hatası önlenmiş olur. Şelbah bantı geniş beyaz bir bandın orta merkezinde yer alan dar bir mavi çizgiden oluşur ve menisküs çizgisinin tam ve doğru okunmasını sağlar. Şelbah bantı çalışma mantığı ışığın kırınımı prensibine dayanır. Menisküs çizgisinde ışık kırınıma uğrar ve o noktada daralma gözlemlenir. Böylece net çizgi belirlenmiş olur.
Büretin önemli parçası ise musluğudur. Musluk bir musluk başı ve contadan oluşur. Conta sızdırmazlığı sağlar. Musluklarda dikkat edilmesi gereken en önemli husus asit, baz gibi yoğun kimyasallara dayanıklı olmasıdır. Önceden musluk başları daha kolay dönmesi için vazelin gibi kaydırıcı maddeler ile yağlanırdı ancak günümüzde PTFE musluklar ile bu sorun ortadan kalkmıştır. PTFE büret muslukları hem yoğun kimyasallara dayanıklı hem de yağlama ihtiyacı olmayan malzemelerdir. Büret tercih ederken bu husus önemlidir.
Kalibrasyon;
Büretler DIN/ISO Class AS standardı veya USP standardı gibi uluslar arası geçerli standart kuruluşlarının yönergelerine uygun şekilde kalibre edilmiş olmalı ve gövde üzerinde uygunluk damgası ve lot numarası yer almalıdır.
Büret Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler;
Büretler cam malzemeler yapıldığı için kırılmaya karşı dikkatli kullanılmalıdırlar.
Musluk başları her kullanımdan sonra çıkartılarak yıkanmalıdır.
Kullanırken menisküs çizgisi doğru gözlemlenmelidir. Menisküs çizgisini belirlerken bürette sıvının bittiği nokta tam göz hizasında olacak şekilde okunmalıdır.
Menisküs (Meniscus) Çizgisi Belirleme;
Menisküs, silindirin veya dar bir tüp içindeki sıvı bir yüzeyin içbükey eğrisidir. Yüzey gerilimi nedeniyle sıvı yüzeyinde içbükey bir eğri meydana gelir. Paralaks hatasını önlemek için tüm hacimsel ölçümlerde gözün konumu menisküsle aynı seviyede olmalıdır. Aşağıdaki görselde doğru konum 19.70 ml ölçülen açıdır.
Göz ile belirlenen dereceli hacimsel ölçümlerde menisküs çizgisinin belirlenmesi hayati önem taşımaktadır. Bu aşamada yapılacak bir hata yanlış analiz sonucuna yol açar. Ayrıca her defasında farklı bir açıdan belirlenen hacim analiz tekrarlanabilirliğini azaltır ve sonuçlar arası sapmayı arttırır.
Kaynaklar;
1- https://www.britannica.com/science/burette
2- https://www.dictionary.com/browse/burette
3- https://www.drugfuture.com/Pharmacopoeia/USP35/data/v35300/usp35nf30s0_m75870.html
4- https://glossary.periodni.com/glossary.php?en=Schellbach%E2%80%99s+burette
5- https://glossary.periodni.com/glossary.php?en=meniscus#
