Girişimsel Olmayan Doğum Öncesi Tarama Testi – NIPT (Non-Invasive Prenatal Test)
NIPT Nedir?
NIPT,gebelik sürecinde anne kanına belli oranda karışmış olan bebek DNA’sının izolasyonu ve incelenmesine dayanan doğum öncesi genetik tarama testidir. Genetik biliminde “Trizomi” olarak adlandırılan genetik hastalık, normalde biri anneden biri babadan olmak üzere iki adet olan kromozomlardan üç kopya bulunmasına verilen isimdir. NIPT ise genellikle bu hastalığın görüldüğü 13. (Patau Sendromu) , 18. (Edward Sendromu) ve 21. (Down Sendromu) kromozomlarında bulunan fazla kromozomların ve cinsiyet belirlemede rol oynayan eşey kromozomların fazlalığının ve mikrodelesyonların tespitinde kullanılmaktadır.
Test Süreci
Gebeliğinin 10. hafta ile 18. haftasında bulunan anne adaylarından 1 tüp kan alımı ile başlayan süreç, bu kandan elde edilen bebek DNA’sının laboratuvarda Genetik alanında uzman kişiler tarafından incelenmesi ile devam eder.Bu süreç yaklaşık olarak 5-7 iş günü sonunda anne adaylarına sunulacak bir rapor ile tamamlanır.
Neden NIPT Yaptırılmalı mıdır ?
- %99.98 oranında doğruluk payına sahip olması,
- Amniyosentez gibi bebekte düşük ihtimaline yol açan girişimsel bir uygulama olmayıp,anne adayları ve bebek için hiçbir risk taşımaması,
- Çok kısa bir sürede sonucun rapor ile sunulabilmesi bu testi diğer testlere oranla özellikle de amniyosentez gibi girişimsel uygulamalara göre avantajlı kılmaktadır.
Rapor Sonuçları ve Değerlendirilmesi
NIPT bir tanı testi olmamakla birlikte,bebekte oluşabilecek belirli genetik hastalıkların riskinin belirlenmesinde kullanılır. Test sonucunda verilecek olan rapor ise bu bağlamda oluşturulmakta ve sonuçlar iki kategoride sınıflandırılmaktadır:
- Düşük Risk : Test sonucunda düşük risk ifadesi bebeğin belirli genetiksel hastalıklara sahip olmasının düşük bir yüzdede olduğunu ifade eder. Ancak bu bebeğin genetiksel açıdan tamamen sağlıklı doğacak olmasının bir garantisi değildir. Düşük risk sonucuna sahip olan bebeklerin çok az bir kısmında tamamen sağlıklı olmadığı görülebilmiştir.
- Yüksek Risk : Test sonucunda yüksek risk ifadesi bebeğin NIPT testi ile bakılan genetiksel hastalıklara sahip olmasının yüksek bir yüzdede olduğunu ifade etmektedir. Fakat bu sonuç doğacak olan bebeğin tamamen sağlıksız olacağı anlamına gelmemektedir. Böyle bir durumda anne adaylarına kesin tanı testleri örneğin Amniyosentez yöntemi önerilir.
Testin Doğru Sonuç Veremeyeceği Durumlar
- Gebeliğin 8-10 haftadan daha az olması,
- Anne adayının son 3 ayda kök hücre tedavisi almış olması,
- Anne adayında kromozomal anormali bulunması,
- Anne adayında kanserli hücreye rastlanması,
- Gebeliğin yumurta bağışı ile gerçekleşmesi
durumlarında test tam olarak doğru sonucu vermeyebilir.
NIPT Verimliliği
Günümüzde, doğum öncesi girişimsel olmayan serbest DNA testleri olarak da bilinen NIPT testlerinin kullanımının yaygınlaşması ile birlikte bu testlerin girişimsel olan uygulamalar konusunda performansı ve klinik açıdan uygulanabilirliği bilimsel araştırmalara konu olmuştur. Çinli bilim insanlarının 6 Ağustos 2019 tarihinde bu konu ile ilgili yaptığı araştırma 161 anne adayı ile birlikte yürütülmüş olup NIPT testlerinin Çindeki verimliliğini konu almıştır. Araştırma esnasında fetal DNA oranı %4 üzerinde olan her bir örnek için en az 10 milyon okuma yapılmış ve doğruluk oranı %90.91 olarak belirlenmiştir. Ayrıca araştırmacılar var olan küçük yanılma payının da fetal DNA’dan kaynaklandığını ileri sürüyor. Yani incelenen DNA’nın büyüklüğü, Guanin-Sitozin miktarı ve değişken ölçüm katsayısı farklılıklarından kaynaklanmaktadır. Bu hataları tamamen ortadan kaldırmak için ise bilim dünyası bu testte fetal DNA yerine çekirdekli fetal kırmızı kan hücrelerini kullanmayı ve hata payını ortadan kaldırmayı hedeflemektedir.
Kanser ve NIPT
Günümüzde doğum öncesi girişimsel olmayan genetik test olarak adlandırılan NIPT testlerinin kullanımının yaygınlaşması ile birlikte bu testin kimler için uygun olup olmadığı merak konusu olmuştur. Belçikalı bilim insanlarının 2 Ağustos 2019 tarihli araştırmasına göre vücudunda kanserli hücrelere rastlanan anne adaylarına bu testin yaptırılması önerilmiyor. Bunu şu şekilde açıklayabiliriz:
Girişimsel olmayan Doğum Öncesi Tarama testinde kromozomların okunma sayısına göre bir Z skoru hesaplanmaktadır. Bu Z skoru için eşik değer üç olarak belirlenmiştir. Z skoru üçü geçtiği takdirde bebeğin trizomi hastası olabileceğinden, Z skoru üçten düşük olduğunda ise bebeğin monozomi hastası olabileceğinden şüphelenilir. Vücudunda tümör saptanmış anne adaylarında, tümörlü hücreler de okumaya dahil edileceğinden Z skoru etkilenebilir ve testin sonucunun yanlış pozitif veya yanlış negatif olarak yorumlanmasına sebebiyet verebilir. Örnek verecek olursak araştırmaya dahil edilen sekiz haftalık gebe, ikinci evre meme kanseri bir anne adayında Z skoru üçten büyük gözlemlenmiştir ancak daha sonradan bebekte herhangi bir kromozom fazlalığı gözlemlenmemiştir. Yani sonuç kanserli bir annede yanlış pozitif olarak karşımıza çıkmıştır. Sonuç olarak, testin güvenilirliğinin sağlanması açısından vücudunda kanserli hücrelere rastlanan anne adaylarına yaptırılması önerilmiyor.
Testin Önerileceği Durumlar
- Anne adayının tekli gebelik durumunda 35 yaşın üstünde,ikiz gebelik durumunda 32 yaşın üstünde bulunması,
- Ultrason sonuçlarında anormallikler gözlenmesi,
- Aile geçmişinde genetiksel hastalıkların bulunması,
- Tekrarlayan düşüklerin yaşanması,
- Önceden tüp bebek tedavisinin uygulanmış olması
durumlarında NIPT Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanları tarafından tavsiye edilmektedir.
Utku GÜRS
Referans
- What is noninvasive prenatal testing (NIPT) and what disorders can it screen for? – Genetics Home Reference – NIH. (2019, December 10). Retrieved from https://ghr.nlm.nih.gov/primer/testing/nipt.
- Cui W, Liu X, Zhang Y, et al. Evaluation of non‐invasive prenatal testing to detect chromosomal aberrations in a Chinese cohort. J Cell Mol Med. 2019;00:1–6. https://doi.org/10.1111/jcmm.1461
- Lenaerts L, Van Calsteren K, Che H, Vermeesch JR, Amant F. Pregnant women with confirmed neoplasms should not have noninvasive prenatal testing. Prenatal Diagnosis. 2019;1–4. https://doi.org/10.1002/pd.5544
