Kromozom Bantlama Teknikleri
Kromzom Bantlama Teknikleri
İnsan sito-genetiği, 19. Yüzyılın sonlarında, kromozomların yapı, işlev ve evrimini araştıran bir araştırma alanı olarak ortaya çıkmıştır. Flemming 1982’de ilk kromozom çizimlerini yayımlamış, 1988’de ise ilk kez Waldeyer ‘’Kromozom’’ terimini kullanmıştır. 1955 yılında ise Hsu, ford ve Levan insan kromozomlarının sayısının ‘’ 2n=46 ‘’ olduğunu göstermiştir. 1970’li yılların başında G-, R-, C- ve NOR bantlama teknikleri başarılı uygulamalarda kullanılmaya başlanmıştır. Bunu High-Resulation bantlama teknikleri ve FISH teknikleri izlemiştir.
Kromozom Morfolojisi Ve Sayısı
Karyotip; Bir birey veya bir türün kromozom morfolojisi, sayısı ve büyüklüğünü ifade etmektedir.
İdiogram; kromozomöarın grafik olarak gösterimidir ve bir hücre içindeki ölçüm ve gözlemlere dayanmaktadır.
Karyotipler ‘’Mayotik’’ ve ‘’Mitotik’’ kromozomlara dayanmaktadır ve kromozom bantlama yöntemleri ile detaylı bir biçimde analizi yapılabilmektedir. Kromozomlar genellikle en büyük kromozomdan en küçüğüne doğru sıralanmaktadır.
Kromozomların Gözlemlenmesinde Kullanılan Kimyasallar
- Hücre bölünmesinin teşviki
- Fitohemaglutinin
- Hidroksiürea, Ametopterin, Soğuk uygulaması
- Kolsişin, a-bromonaftalin, Hidroksikuinolin, Hipotonik uygulaması
- Feulgen ( DNA’ya özel), Giemsa, Karmin
- Hücre eşleşmesi
- İğ ipliklerinin durdurulması ve kromozomların ayrılması
- Kromozom boyama
Kromozom Bantlama Tekniklerinin Tarihçesi
|
Boyama veya Bantlama Yöntemi |
Araştırıcı | Yıl |
|
Q Bantlama |
Caspersson, Zech, Johansson |
1970 |
| G- Bantlama (Tripsin) | Seabright | 1971 |
| G- Bantlama (Acetic-Saline) | Sumner, Evans, Buckland | 1971 |
| C– Bantlama | Arrighi, Hsu | 1971 |
| R- Bantlama (Sıcak ve Giemsa) | Dutrillaux, Lejeune | 1971 |
| G- II Boyama | Bobrow, Madan, Pearson | 1972 |
| Antikor Bantlama | Dev ve ark. | 1972 |
| Gümüş (NOR) Boyama | Howell, Denton Diamond | 1973 |
| Yüksek Ayırıcı Bantlama | Yunis | 1975 |
Kromozom Bantlama Yöntemleri
Kromozomal Bantlar
Ana band bölgeleri sayılar ile gösterilir.
Kromozom Bantlama Yöntemleri
- Q- Bantlama
- G- Bantlama
- C- Bantlama
- R- Bantlama
- T- Bantlama
- Gümüş ( NOR ) Boyama
- DAPI Distamisin A Boyama
Q- Bantlama;
İnsan kromzomlarını tanımlamak için kullanılan ilk yöntemdir. Kromozomlar floresan boya ile boyanır. Bu bantlama ile spesifik kromozomların ve yapısak yeni düzenlemelerin belirlenmesi sağlanmaktadır. Özellikle Y Kromozomunun ( aynı zamanda interfaz nukleusunda ki Y cisimciğininde ) ve satallitlerle bağlantılı çeşitli polimorfizmlerin ve spesifik kromozomların sentromerlerinin ayrımında kullanılmaktadır. A-T’ den zengin bölgeler daha parlak olarak boyanmaktadır.
G- Bantlama;
En sık kullanılan bantlama yöntemidir. Preparatlar bir proteaz olan tripsin ile muamele edilerek histon ve non-histon proteinler denatüre edilir. Sonuçta açıkta kalan DNA giemsa ile boyanır. G bantlama ile 400-700 arasında bant değerlendirilir. Böylece A-T açısından zengin olan bölgeler daha koyu boyanır. Bu bantlar kromozoma özgüdür ve kromozomların kesin tanısında kullanılmaktadır. Ayrıca bu bantlar sayesinde translokasyon, inversiyon, delesyon gibi kromozomal hastalıkların belirlenmesinde kullanılmaktadır.
C- Bantlama;
Özellikle sentromerik bölgelerin boyanmasında ve diğer heterokromatin yapı içeren bölgelerin boyanmasında kullanılmaktadır. Örneğin; insan kromozomlarından 1, 9, 16 ‘nın ikincil kontriksiyonlarında ve Y kromozomunun uzun kolunun distal parçasında heterokromatin yapılar bulunmaktadır.
R- Bantlama;
R- Bantlama ile G bantlamanın tam tersi bir bant örneği elde edilmektedir. C-G’den zengin ökromatin bölgeler koyu renk veya parlak floresan boyanırlar. A-T’den zengin heterokromatin bölgeler ise açık renk veya flouresan mat boyanırlar. G ve Q bantlamada soluk olarak boyanan telomerik bölgelerin koyu olarak boyanmasına imkan tanır. Kromozomların uç kısımlarını kapsayan anomalilerin değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.
T- Bantlama;
Telomeri boyamam için kullanılan tekniktir.
Gümüş (NOR) Boyama;
Bu yöntemle yalnızca akrosentrik kromozomların satellitlerindeki nukleolus organizasyonundan sorumlu bölgeler boyanmaktadır. Bu bölgelerde ribozomal RNA yada proteinler içeren genler bulunur ve gümüş nitrat ile boyanmaktadır.
DAPI Distamisin A Boyama;
İnsan kromozomlarının 1., 9., 15., ve 16. Kromozomları, Y kromozomunun uzun kolunu boyar ve perisentrik kırılma noktalarının belirlenmesinde kullanılmaktadır.
Şevval ÇAKIR
Kaynakça;
- https://prezi.com/ziwuivdfu2xp/kromozom-elde-etme-yontemleri/
- https://prezi.com/u_65dgv_bolc/kromozom-bantlama-teknikleri/
- http://acikerisim.baskent.edu.tr/bitstream/handle/11727/1743/38ad83709c68e0e175e3f81e38cc8e42.ppt?sequence=2&isAllowed=y
- https://studylibtr.com/doc/682247/boyama-analiz-kromozom-boyama–bantlama-
- http://aves.comu.edu.tr/ImageOfByte.aspx?Resim=8&SSNO=2&USER=805
