Migren ve Tedavisinde Kullanılan İlaçlar

Çevremizde çok duyduğumuz ve sıklığı giderek artan migrenin tetikleyicisi açlık , uyku düzensizlikleri , hormonal değişimler , fiziksel aktivite gibi nedenler veya bunlardan başka bir neden olabilir. Migrenin diğer baş ağrılarından ayırıcı özelliği şiddetli , zonklayıcı olması ve genellikle başın bir tarafında veya bir gözün arkasında hissedilmesidir. Migrende aura denilen parlak ışık görme hissi , fotofobi , fonofobi veya mide bulantısı da eşlik edebilir.

 

Migrende tedavi ise akut migren nöbeti için kullanılan ilaçlar ve profilaksi için kullanılan ilaçlar olmak üzere ikiye ayrılıyor. Akut migren nöbetinde öncelikle asprin , parasetamol gibi basit analjezikler veya serotonin agonistleri kullanılabilir.

Serotonin agonistlerinin kullanım nedenini anlamak için öncelikle migrenle ilgili hipotezleri incelemeliyiz. Bunlardan ilki vasküler hipotezdir.

Vasküler hipotezde serebral damar yataklarında trombositlerden ve dokudan serotonin deşarjı sonucu serotonerjik tonusun azalması ve bunun sonucunda kapiller öncesi arteriyovenöz şantların açılması ve kapillere bu esnada yeterli kan gitmemesinin yani doku perfüzyonu oluşmasının rol aldığı düşünülmektedir.

Nörojenik inflamasyon hipotezinde ise aferent sinir uçlarından salıverilen proinflamatuvar peptitlerin yaptığı inflamasyonun rol aldığı savunulmaktadır. Bu inflamasyona bağlı olarak lokal vazodilatasyon ve mast hücre degranülasyonu olur. Lokal inflamasyon stimuluslara karşı sinir uçları duyarlı hale gelir ve ağrıya yol açar.

Tedavide kullanılan serotonin agonistleri serotoninin 5-HT1B/D reseptörleri aracılığıyla yaptığı serebral damarlardaki vazokonstrüksiyonik etkisini agonize ederek migren ataklarını dindirirler. Bu grup ilaçlara örnek Ergotamin ve Triptanlardır.

Sumatriptan etkisinin başlama süresi oral yoldan 30 dakikayken eğer subkutan uygulanırsa bu süre 10 15 dakikaya kadar düşer. Etkisi oral yoldan maksimum 2-4 saatken subkutan yoldan ise 9-20 dakikadır. Sumatriptan profilaksi amacıyla kullanılmaz bu yüzden migren nöbetinin başlamasından itibaren kullanılır , ancak atak süresince alındığında etkilidir. Ağrıyla beraber bulantı ve kusma şikayeti olan kişilerde intranazal ya da rektal uygulama yapılabilir.

Sumatriptanın moleküler yapısı :

 

Sumatriptan vazokonstriksiyon yaptığı için koroner kalp hastalığı olanlarda, hipertansiyon , periferik damar hastalıkları , karaciğer yetmezliği olan kişiler ve mao inhibitörleri denen ilaç grubunu kullanan kişilerde ve gebelerde kontrendikedir.

Migren ataklarında kullanılan bir diğer ilaç grubu ise Ergotamindir. Ergotamin 5-HT1 reseptörlerinin parsiyel agonistidir ve başlangıçta 1-2 tabletle başlanır etki görülmezse yarım saat sonra 1 tablet daha alınarak devam edilir. Karaciğerde ilk geçiş eliminasyonu yüksektir. Plazma yarı ömrü 2-3 saat olmasına rağmen vazokonstriktör etkisi 24 saat devam eder. Sublingual , rektal , parenteral formları mevcuttur.

Doz aşımında ise ergotizm adı verilen bulantı , kusma , uyku hali , taşikardi , uyuşma , renkte solukluk ve koma gibi bir tablo gözlenebilir.

Ergotaminin de kontrendikasyonları sumatriptan gibi koroner yetmezlik , hipertansiyon , karaciğer fonksiyon bozukluğu ve gebeliktir. Ayrıca uyuklama hali yapabileceği için araba kullanılmamalı ve alkolle beraber alınmamalıdır.

Ergotaminin moleküler yapısı :

 

Aynı zamanda ergotamin , sumatriptan ile birlikte kullanıldığında vazokonstriktör etki aditif etkileşmeyle artar bu nedenle bu ilaçların arasında 24 saat fark olmalıdır.

 

Emine Ecem OZAR

 

Kaynaklar;

1-evimizindoktoru.com/bul/gerilim-tipi-tension-bas-agrisi

2-pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/sumatriptan

3-pharmawiki.ch/wiki/index.php?wiki=Ergotamin