Beher
Katı-sıvı, sıvı-sıvı çözelti hazırlama ve karıştırma, sıvı aktarımı amacıyla veya yaklaşık hacim ölçümleri için kullanılan silindir şeklindeki kaplara beher denir.
Laboratuvarların pek çoğunda yerini almış ve yaygın kullanılan bir sarf malzemesidir.
Ölçüm işlemlerinde mezür kadar başarılı olduğu söylenemez. Bunun nedeni kabın genişliğinden kaynaklıdır. Menisküs çizgisi ile hacim çizgisinin birleşimini gözlemlemek zordur. Bu nedenle beherleri genellikle çözeltileri karıştırmak ve muhafaza etmek için kullanmak daha doğrudur.
Beherlerin yapımında değişik malzemeler kullanılır.
Birincisi camdan üretilen beherlerdir. Cam beherler 3.3 borosilikat camdan üretilirler. Kalın duvarları ve kuvvetlendirilmiş ağız kenarları vardır. Bunlar taşınma ve yıkama esnasında kırılmalarını önler. Gövdesinin üzerine basılı hacim skalası mevcuttur. Bu hacim skalası genellikle beyaz boya ile boyanır. Boyanın kimyasallara ve çeşitli sıvılara dayanıklı olması önemlidir. Geniş gaga şeklindeki yapısı çözelti aktarımını kolaylaştırmak için tasarlanmıştır. Yüksek sıcaklığa dayanıklı temper camdan üretilmiş olmaları önemli bir husustur. Temper camlar işlenmemiş camlara nazaran 5 kat daha dayanıklı olup kırılmaları halinde büyük parçalar şeklinde dağılırlar. Bu özellik olası kazalarda yaralanma riskini aza indirmiş olur.
Cam beherler genellikle ; 5ml beher , 10ml beher , 25ml beher , 50ml beher , 100ml beher , 150ml beher , 250ml beher , 400ml beher , 600ml beher , 800ml beher , 1000ml beher , 2000ml beher , 5000ml beher , 10000ml beher hacimlerinde üretilirler.
İkinci beher şekli ise plastik beherlerdir. Bunlar şeffaf polipropilenden kalın duvarlı olacak şekilde üretilirler. Genellikle asit-baz ve solventlere karşı dayanıklı bir yapıya sahiptirler. Plastik beherlerin tasarım olarak kulplu olanları da mevcuttur. Kulp olması ergonomik bir kullanım sağlar. Çözeltilerin aktarımı esnasında güven verir. Plastik beherlerin gövdesinde bulunan hacim skalası genellikle mavi boya ile veya kabartmalı olarak üretilir.
Üçüncü beher şekli ise porselen veya PTFE beherlerdir.
PTFE (polytetrafloretilen): Teflon Flor ve Karbon atomlarının bir zincir halkası veya bağı kurarak oluşturduğu bu zamana kadar ki en değerli plastik hammaddesidir.
PTFE’den üretilen beherler -200 °C ile +260 °C arasındaki ısı dayanımını sağlarlar. Kimyasal dayanıklılığı ve aynı zamanda düz yüzeylerde ısı transferi çok yüksektir.
Dördüncü beher şekli paslanmaz çelikten üretilir. Kimyasallara , korozyona , ısıya ve darbelere dayanıklıdır. Genellikle tek parça kalıp halinde üretilirler.
Beherler laboratuvarda sık kullanılan sarf malzemeleridir ve bu nedenle temizlikleri oldukça önemlidir. Uygun temizleyiciler ile yıkanmalı ve kurutulmalıdır. Kontaminasyonu önlemek için bu yıkama aşaması oldukça önemlidir. Plastik ve cam beherler için ayrı ayrı yıkama prosedürü uygulanmalıdır.
Temiz beherler uygun saklama dolaplarında kontaminasyonu önleyici ortamlarda muhafaza edilmelidir. Analitik aşamada yaşanan kontaminasyon sebepleri arasında uygun temizlenmemiş ve uygun saklanmamış beherlerden kaynaklı kontaminasyonlar sıklıkla yaşanır. Bu da analiz tekrarlarına, limit dışı sonuçlara ve dolayısı ile zaman ve para israfına yol açar. Bu nedenle yıkama ve saklama koşulları oldukça önemlidir.
Bununla beraber kullanım esnasında beherler ağzı tezgaha gelecek şekilde ters konulmamalı ve uzun süre ağzı açık şekilde bırakılmamalıdır. İçerisinde çözelti varken uzun süre bırakılması gerekliyse ağzı alüminyum folyo veya parafilm gibi bir koruyucu ile kapatılmalıdır. Kullanım esnasında beherler içerisindeki çözeltiyi tanıtan etiketler ile etiketlenmelidir.
Beherler ile işimiz bittiğinde içerisinde kalan çözeltiler uygun çözelti atık alanlarına boşaltılmalı ve alanlarda bulunan kirli atık kaplarına dikkatlice bırakılmalıdır. Tezgah üzerlerinde temiz veya kirli beherler analiz sağlığı ve iş güvenliği açısından tehlike oluşturur. Bu nedenle her çalışma öncesi tezgah uygun şekilde düzenlenmeli ve çalışma ile ilgili beher dışında başka beherler ortamdan uzaklaştırılmalıdır.
Çalışma güvenliği açısından kırık cam malzemeler çok fazla risk taşır. Bu nedenle kırık veya çatlak beherler uygun prosedüre göre ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Kullanım esnasında oluşan beher kırılmaları için dikkatli bir şekilde kırıklar toplanmalı ve tehlikeli cam atık alanına atılmalıdır. Cam beherler hiçbir zaman geri dönüşüme gönderilmemelidir. Bunlar kimyasal ile temas ettiği için bertaraf edilmesi gerekli malzemelerdir.
